Makarsamkrant and Uttarayan, are they related?

The sun appears to move in a specific circle, if observed from the Earth. This circle is called the Ecliptic. This circle has been divided into 12 equal angular parts, forming 12 signs of the Zodiac. When the Sun enters Nirayana Makar sign, the day is called Makar Samkranti in India. This day is assumed to mark the beginning of Uttarayana. Accoding to the Manusmriti chapter one, verse 67, Uttarayana is considered as the day of Gods and thus the beginning of that day being Brahmamuhurta (auspicious time at the beginning of any day)  for Gods, the day of Makar Samkranti is considered very auspicious. But does Makar Samkranti really mark the beginning of Uttarayana?

From the Earth, the Sun appears to rise in the East, but it rises exactly at the East only on two days of the year. On other days, it appears to rise either towards the South or the North of the East. The period of the year, when the point where Sun appears to rise on the horizon moves towards the is called Uttarayana (Uttara meaning the North). The period when the same appears to move towards South is called Dakshinayana (Dakshina meaning the South).

If we observe the rising Sun everyday, we will see that the point on the horizon where the Sun appears to rise moves towards the South between 22nd June to 21st December. The same appears to move towards the North during the other half of the year. One can confirm these observations with high accuration using a software like Stellarium. It's very much evident from these observations that Dakshinayan ends on 21st or 22nd December and Uttarayana starts on the same day. Uttarayana does not start on the day when the Sun enters Nirayana Makar sign i.e. Makar Samkranti

The question is when should we observe the festival? The celebrations on this day includes consumption of sweets made of sesame and jaggery, wearing dark (preferably black) colored clothes, offering the nascent crops of carrots, berries to Gods. All these things are related to the Winter. Hence this festival should be celebrated in the middle of the Winter i.e. on the day of Winter Solstice i.e. 21st or 22nd December. Truly speaking, this festival is related to Uttarayana and better be observed when Uttarayana starts.

Vernal, Autumnal equinox, Winter and Summer solstice are four important points on the apparent path of Sun around the Earth. These points are not fixed with respect to the fixed stars. Every year they move against the direction of Nirayana Zodiac. Around 499 A.D. Sun used to be near Revati (ζ Piscium) star at the time of Vernal equinox, today it's near UttaraBhadrapada (γ Pegasi and α Andromedae) star. The same year, at the beginning of Uttarayana Sun must be at the start of Nirayana Makar sign. In the fifth century, the day of beginning of Uttarayana and the day when the Sun entered Nirayana Makar sign coincided. Marking the entry of the Sun into a sign was much easier than marking the end of movement of sunrise of point towards the South, since the later movement is slower than the Sun's movement and its accuracy is hampered by the refraction of Sun's rays in the Earth's atmosphere. So, the Pandits at that time would have chosen Makar Samkranti to mark the beginning of Uttarayana, since the error between these two events was tolerable at that time. The mathematics and the instruments too weren't that advanced to mark these events accurately. But now that we have computers for fixing positions of the planets upto 1000th part of degree accurately, we should not be following this 1500 years old erroneous tradition.

Other important factor to consider here, is after Makar Samkranti the Sun remains in signs ruled by Saturn for two consecutive months. The Sun who is the king amongst the planets, is significator of wealth, pleasures, youth, light, gold, where as the Saturn who is the servent amongst the planets, is significator of poverty, sorrow, old age, darkness, lead. Sun's dwelling in the signs governed by a planet so opposite in signification is not considered auspicious. How can then we celebrate the start of this period with a festival dedicated to it? This is the reason, Makar Samkranti is never considered fully auspicious.  Celebrate Uttarayana on it's true beginning i.e. 21st or 22nd December and it becomes completely auspicious.

Well, even today Makar Samkranti falls during the Winter, but after a thousand years, it will fall in the heat of summer. Consuming jaggery and sesame and wearing dark clothes in the summer would have disastrous effects on our health and we wouldn't have nascent carrots and berries to offer to the Gods, in the heat of the summer.

मकरसंक्रांत आणि उत्तरायण वास्तविक संबंध

पृथ्वीवरून पाहिल्यास सूर्य एका ठराविक वर्तुळात फिरताना दिसतो. या वर्तुळाला क्रांतीवृत्त असे म्हणतात. संस्कृत धातू क्रम् यावरून क्रांती हा शब्द आला आहे. क्रम् याचा अर्थ ओलांडणे, चालणे, फिरणे असा आहे. सूर्य या वर्तुळावरून फिरतो म्हणून ते "क्रांतीवृत्त". या क्रांतीवृत्ताचे बारा भाग कल्पिलेले आहेत त्यांना राशी असे म्हणतात. संक्रांत याचे मूळ सुद्धा क्रम हाच धातू आहे, त्यावरून एखाद्या राशीत सूर्याने प्रवेश करणे याला संक्रांत म्हणतात. प्रत्येक राशीच्या नावे एक याप्रमाणे १२ राशींच्या १२ संक्रांती असतात. सूर्य निरयन मकरराशीत प्रवेश करतो त्या दिवसाला मकरसंक्रांत म्हणतात. या दिवशी उत्तरायण सुरु होते अशी समजूत आहे. उत्तरायण म्हणजे देवांचा दिवस (मनुस्मृती अध्याया १ श्लोक ६७) मानला असल्याने, त्या दिवसाची सुरुवात म्हणजे देवांचा ब्राह्ममुहूर्त म्हणून, हा दिवस विशेष मानला जातो. परंतु खरंच मकरसंक्रांत ही उत्तरायणाची सुरुवात आहे का?

उत्तरायण म्हणजे काय हे जाणून घेण्यासाठी, पृथ्वीच्या उत्तरगोलार्धातून सूर्याचे भ्रमण कसे दिसते ते पाहू. सूर्य पूर्वेकडे उगवताना दिसत असला तरी, तो अगदी पूर्वेकडून फक्त दोनच दिवशी उगवतो. इतर दिवशी तो पूर्व-उत्तर किंवा पूर्व-दक्षिण या दिशांमध्ये उगवतो. ज्या काळात सूर्योदयबिंदू  (क्षितिजावर जिथे सूर्योदय होतो तो बिंदू) थोडा थोडा दक्षिणेकडे सरकतो, त्या काळाला दक्षिणायन (अयन म्हणजे सरकणे) म्हणतात. ज्या काळात सूर्योदयबिंदू उत्तरेकडे सरकतो, त्याला उत्तरायण म्हणतात.

रोज सूर्योदय उगवताना त्याचे निरीक्षण केले तर असे दिसून येईल की २२ जून ते २१ डिसेंबर या कालावधीत सूर्योदयबिंदू थोडा थोडा दक्षिणेकडे सरकतो, आणि २२ डिसेंबरनंतर पुन्हा २१ जूनपर्यंत तो उत्तरेकडे सरकतो. वर्षभर ज्यांना हे निरीक्षण करायचा कंटाळा आहे, त्यांनी Stellarium सारखी प्रणाली वापरून खात्री करावी. म्हणजे दक्षिणायन २१ डिसेंबर किंवा २२ डिसेंबरलाच संपते आणि तेव्हाच उत्तरायणदेखील सुरु होते. त्यामुळे मकरसंक्रांतीला उत्तरायण सुरु होत नाही हे सूर्यप्रकाशाइतकेच ढळढळीत सत्य आहे.

आता प्रश्न असा आहे की मकरसंक्रांतीला सण म्हणून जे जे करतात, उदा. तीळगुळ वाटणे, गुळपोळीचा आहार, काळे कपडे घालणे, वाण देणे, कोवळ्या भाज्या, बोरे, फळे सुगड्यात भरून ते वाण देवीला देणे, ह्याच वस्तूंनी लहान बाळांना आंघोळ घालणे (बोरनहाण) ह्या गोष्टी कधी कराव्यात? ह्या प्रत्येक गोष्टीचा संबंध हिवाळ्याशी आहे. त्यामुळे हिवाळ्याच्या मध्यभागी म्हणजेच दक्षिणायन संपताना डिसेंबरमध्ये २१ किंवा २२ तारखेला त्या करणे योग्य. हा सण खरेतर मकरसंक्रांतीचा नसून उत्तरायणाशी संबंधित आहे, तो उत्तरायण सुरु होतानाच करणे इष्ट!

मुळात मकरसंक्रांत आणि उत्तरायणाची सुरुवात हा संबंध कुठे आला ते पहावे लागेल. क्रांतीवृत्तावरील चार बिंदू सूर्याच्या भासमान भ्रमणामुळे महत्त्वाचे ठरतात: क्रांतीवृत्त आणि अवकाशीय विषुववृत्त (पृथ्वीच्या विषुववृत्ताचे अवकाशतील प्रक्षेपण) जिथे एकत्र येतात ते दोन बिंदू (वसंतसंपात, शरदसंपात), दक्षिणायन आणि उत्तरायण सुरु होताना सूर्य जिथे असतो ते दोन बिंदू. हे बिंदू तारकापुंजांच्या सापेक्ष स्थिर नसून ते दरवर्षी राशीचक्रात मागे सरकतात. साधारण इ.स. ४९९ मध्ये वसंतसंपात रेवती ताऱ्याजवळ होता (सध्या तो उत्तराभाद्रपदा नक्षत्रात आहे). त्यावर्षी उत्तरायण सुरु होताना सूर्य निरयन मकरराशीच्या आरंभी असला पाहिजे. या काळात मकरसंक्रांत (सूर्याचा निरयन मकर राशीत प्रवेश) आणि उत्तरायण हे एकाच दिवशी होत असावे. सूर्योदयबिंदूचे अयन अतिशय हळू होत असते, त्यामुळे दिवसागणिक त्यात फार फरक दिसत नाही. त्यातच वातावरणाच्या प्रभावामुळे सूर्योदयबिंदू नुसत्या निरीक्षणाने निश्चित करणे कठीण असते. त्यामुळे उत्तरायण निश्चित कधी सुरु झाले किंवा होईल हे सांगणे नुसत्या निरीक्षणाने अवघड असते. त्याउलट सूर्याचा मकरराशीत प्रवेश निश्चित करणे तुलनेने सोपे. १५०० वर्षांपूर्वीची साधने, गणितातील प्राविण्य विचारात घेता, मकरराशीत प्रवेशावेळी उत्तरायण साजरे करणे हा मार्ग तेव्हाच्या शास्त्रकारांनी घालून दिला असावा. त्यातील चूक फारशी लक्षात येण्याजोगी नसल्याने ते चालून गेले असावे. पण आज गणितातील आणि संगणकीय सुधारणांमुळे ग्रहांची अगदी विकलेपर्यंत स्थिती निश्चित करता येत असताना, आपण ही १५०० वर्षांपूर्वीची प्रथा अजूनही आंधळेपणाने पाळणे बरोबर नाही.

दुसरी महत्त्वाची बाब म्हणजे, मकरसंक्रांतीपासून पुढे दोन महिने सूर्य शनिच्या राशींमध्ये असतो. रवि हा ग्रहमंडलातील राजा वैभव, तारुण्य, सोने, जीवन, सुख, उत्साह यांचा कारक तर शनि हा ग्रहमंडलातला दास दारिद्र्य, वार्धक्य, शिसे, मृत्यू, दु:ख, नैराश्य यांचा कारक. ह्या दोन राशी त्यांच्या स्वामीप्रमाणेच सूर्याला विपरीत गुणांच्या आहेत. त्यात सूर्य प्रवेश करत असतानाचा दिवस सण म्हणून कसा साजरा करता येईल? त्यामुळेच की काय पण हा सण लग्नानंतर पहिला सण असल्यास साजरा करत नाहीत आणि किंवा या दिवशी कोणी शुभकार्याचा आरंभही करत नाहीत. याउलट २१-२२ डिसेंबरला हा सण साजरा केल्यास कुठलेच अशुभाचे सावट त्यावर राहणार नाही.

अजूनही मकरसंक्रांत थंडीत येत असल्याने फारसा फरक पडत नाही, परंतु आणखी हजार वर्षांनी मकरसंक्रांत उन्हाळ्यात येऊ लागेल तेव्हा ऊष्ण तीळगुळ खाऊन कसे चालेल आणि सुगड्याचे वाण द्यायला तेव्हा भर उन्हाळ्यात कोवळी गाजरे, बोरे कशी मिळतील?

Buying desired house.

It's very common these days to relocate to other city, state or even country for job, business. Easy loans make it even easier to own a house earlier in the life. But money alone isn't enough to buy a house in our dreams. Astrologer can help you in these matters by providing insights into the future.

Rohini had zeroed down onto a house that she had liked most, the location was good too. Money wasn't a problem. Obviously, there were other buyers in the game. On 5th January 2014 at 9:47 PM IST she asked me whether she would be able to buy that home.  Given is the Nirayana horoscope at the time at Pune (where I was located then).

Moon is in Jupiter's star and Jupiter is in the eleventh house, which signifies matters related to one's desires, likings and wishes. The cusp of the fourth house (which signifies matters related to one's house) falls in sub of Moon. Thus Moon indicates the question related to house one likes. That's the fun with the horary charts, that they indicate the query even though queriest doesn't verbalize it.

In Krishnamurti system, the sub in which the cusp of house in question falls indicates whether the answer to the query would be favourable or unfavourable. If the sub signifies the complementary houses and is situated in the star of planet in direct motion, the answer is favourable otherwise unfavourable. For the given horary chart, Moon is the sublord of fourth house and it is in Jupiter's star, thus indicating unfavourable answer. So, I told Rohini that she won't be able to buy the house. Further, the cusp of eleventh house falls in the sub of Saturn. Saturn is situated in the third house. Third house being the house before fourth, negates the fourth house. Hence the sublord of cusp of eleventh house negates the house, indicating the Rohini herself wouldn't want to buy that house.

"You wouldn't want to buy that house.", I answered after examining the horoscope.

"I liked that house and want to buy it desperately. How would then you say so?", Rohini was clearly confused by the irony.

"The horoscope tells me so. Go ahead and try buying the house". I was sorry to answer that way, but an astrologer is a mere messenger of the skies.

Rohini made her bid on 14th January and consulted the loan agent. Same day the loan agent pointed out that there will be problems in securing loan for that particular house. Rohini withdrew the offer within next hour. Because of my prediction, she was ready for the outcome and started searching new home.

From her birth-chart, I predicted that she would be able to buy house between June 2014 and September 2014. The timelines predicted from birth-chart can have a sway of about 2-3 months depending upon the accuracy of the birth-time. In April 2014, she proposed to buy a different house and settled in it by June 2014.